APM’NİN 18 MART ŞEHİTLER GÜNÜ AÇIKLAMASI

İnsan hakları tarih boyunca insan toplumunun ilgi alanında olmuştur. Yine de insan haklarının korunması özlü olarak ancak İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra hukuken bağlayıcı kurallara kavuşabilmiştir.

O dönemde siyasi akıl yeniden düzenlediği uluslararası güvenlik mimarisinin merkezine Birleşmiş Milletler’i yerleştirir. 1945’te kabul edilen BM Antlaşması, insan haklarına saygı ve sosyal adaleti, uluslararası barış, güvenlik ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin temeli olarak tanımlar. 1948’de kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’nin önsözü, “İnsanlık ailesinin bütün üyelerinde bulunan haysiyetin ve bunların eşit ve devir kabul etmez haklarının tanınması hususunun, özgürlüğün, adaletin ve dünya barışının temeli” olduğunu vurgular.

İnsan Hakları Evrensel Bildirisi ile belirlenen ilkeler uyarınca geliştirilen temel insan haklarına ilişkin sözleşmelerden biri de “Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi”dir (CEDAW).

Türkiye BM’nin kurucu üyeleri arasındadır. Kadın haklarına ilişkin sözleşmenin tarafıdır. Sözleşmenin üye devletlerde uygulanmasını izleyen komiteye seçilen üyesi bir dönem komitenin başkanlığını da yürütür.

BM sistemini tamamlayıcı nitelikte kurulan bölgesel örgütlerin biri de, 1949 doğumlu Avrupa Konseyi’dir. Hukuken bağlayıcı norm üreten örnek bir insan hakları, hukukun üstünlüğü ve demokrasi örgütüdür. Bugüne kadar geliştirdiği 225 sözleşme Avrupa’da demokratik güvenliğin çerçevesini oluşturur.

Türkiye Avrupa Konseyi’nin de kurucu üyeleri arasındadır. Konsey tarafından geliştirilen sözleşmelerin yüzde 54’üne taraf olmuştur.

BM’de kadına karşı şiddetin önlenmesine yönelik bir sözleşme oluşturma ihtiyacının belirlenmesi üzerine, Avrupa Konseyi’nde başlatılan çalışma sonucunda “Kadınlara Karşı Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi” (İstanbul Sözleşmesi) hazırlanır. Sözleşme, bu alanda ilk ve tek uluslararası belgedir.

Sözleşme, Türkiye’nin Avrupa Konseyi Dönem Başkanlığı sırasında Mayıs 2011’de İstanbul’da düzenlenen Bakanlar Komitesi sırasında imzaya açılır. Türkiye, ev sahibi olarak, sözleşmeyi ilk imzalayan ülke olur. Sözleşme 2012’de TBMM’de tüm siyasi partilerin uzlaşısı ile çekince konmadan onaylanır. Türkiye 2014’te yürürlüğe giren sözleşmeyi onaylayan ilk ülke olmuştur. Sözleşmenin yürürlüğe girmesi üzerine kurulan Taraf Devletler Komitesi’nin ilk başkanı Türkiye büyükelçisidir. Sözleşmenin üye devletlerde uygulanmasını izleyen GREVIO’nun ilk başkanı, Türkiye adına komiteye seçilen üyedir.

Bunlar Türkiye’nin uluslararası saygınlığının temel taşlarıdır, korunmalıdırlar.

Toplumda kadın – erkek eşitliğinin sağlanması, en başta, insan onuruna ve temel insan haklarına saygının gereğidir. Ayrıca; içeride siyasi istikrarın, sosyal huzurun ve ekonomik refahın; uluslararası alanda da saygınlığın olmazsa olmaz koşuludur.

Cinsiyet eşitsizliğinin de yol açtığı kadına karşı şiddetin önlenmesi öncelikli hedeftir. Şiddetin cezalandırılması caydırıcılık sağlanması bakımından önemlidir. Ne yazık ki devam eden cezasızlık kültürü, yalnız caydırıcılığın yok edilmesi ile kalmamakta, tersine özendirici olmaktadır.

Türkiye BM ve Avrupa Konseyi sözleşmelerinin tarafıdır. Anayasa uyarınca bunlar kanun hükmündedir. Zaten, İstanbul Sözleşmesi ile uyumlu 6284 sayılı kanun da yürürlüğe girmiştir.

İnsan haklarının korunması konusunda yeterli normatif düzenleme vardır. Sorun uygulamadan kaynaklanmaktadır. Normların olumlu bir anlayışla uygulamaya yansıtılması gerekir. Medya, akademi ve sivil toplumun da görüşlerini karar süreçlerine yansıtmalarına imkan verilmesi, katılımcı demokrasinin gereğidir.

Kadın haklarına, kadın – erkek eşitliğine ve kadına karşı şiddetin önlenmesine karşı çıkılması, çağdaş anlayışla çatışan bir tutumdur. Eşitlik temelinde insan haklarını savunanlar ile ayrımcılığa dayalı roller içeren sistemi korumaya çalışanlar arasındaki ikilem, çatışmanın nedenidir.

COVID-19 küresel salgını koşullarında, kadınların sorunları derinleşmiştir. Bununla birlikte, insan toplumunun her alanda karşılaştığı sorunlarla mücadelesinde kadınların katkılarının vazgeçilemezliği daha da görünür olmuştur.

İnsan haklarına saygı, kadınlara karşı ayrımcılığın önlenmesi, eşitliğin sağlanması, kadınlara karşı ve aile içi şiddetin ortadan kaldırılması, günümüzün öncelikli gündem maddesidir.

Kadına karşı şiddet en vahim insan hakları ihlalleri arasındadır. Kültürel dönüşüme yönelik eğitim öncelikler arasına alınmalıdır.

İstanbul Sözleşmesi’ne sahip çıkılmalıdır.

Kadınların eşit haklara ve fırsatlara sahip olmaya yönelik haklı talepleri desteklenmelidir.

Bir 10 Kasım gününün daha hüznünü yaşıyoruz. Bugün Cumhuriyetimizin kurucusu ve ebedi önderimiz Atatürk’ün ölümünün 83. yıldönümü. 57 yıllık kısa sayılabilecek yaşantısına muharebe meydanlarında zaferler, koca bir Cumhuriyet, her biri ayrı birer anıt olan devrimler sığdırmıştı.

Atatürk yok edilmek istenen bir milleti ayağa kaldırarak, yanmış ve yıkılmış yurt toprakları üzerinde, üstelik bilimden uzaklaşmış, Sanayi Devrimi’ni ıskalamış, çağdaşlığın gerisinde kalmış bir imparatorluğun yerine yeni ve bağımsız bir devlet kurmuştur. Gerçekleştirdiği mücadelede en güç koşullar altında insanımıza güvenilmesi gerektiğini bizlere öğretmiş, ulusumuzun bağımsızlığı ve özgürlüğü için neleri başarabileceğini dünyaya kanıtlamıştır. O’nun başarıları, özgür ve bağımsız yaşamak isteyen diğer uluslara da yol gösterici olmuştur. Yaşamı, yaptıkları, düşünceleri, dönemin koşullarıyla birlikte değerlendirildiğinde Atatürk’ün yüceliği ve üstün kişiliği daha iyi anlaşılacaktır. Atatürk, yarının insanıdır. Üstün liderlik yetenekleri ile aklı sağduyuyla birleştirmiş, doğru yerde doğru kararlar almış ve uygulamış, toplumun gelişme ve çağdaşlaşma iradesi doğrultusunda, değişen koşullara en uygun seçenekleri benimsemiştir. Bunlar asla unutulmayacak, Türk milletinin kendisine olan minnet borcu, aradan geçen onca yıla rağmen, aynı kuvvetle sonsuza dek devam edecektir.

Atatürk’ün en büyük savaşı cehalete, bağnazlığa dogmalara ve geri kalmışlığa karşı açtığı savaştır. Bu savaş milletimizin evrensel değerleri özümsemesi ve çağdaş yaşamı kısa sürede benimsemesiyle kazanılmıştır. Savaştan çıkmış, yokluklar ve imkânsızlıklar içindeki bir ülkenin Atatürk önderliğindeki aydınlanma çabaları, tarihin en büyük çağdaşlaşma hareketlerinden biri olmuştur. Hiç kuşkusuz, Türkiye’de Rönesans Atatürk ile başlamıştır.

O’nun ülkemizin kurtuluşu ve küresel uygarlık düzeyini yakalama çabalarında oynadığı rol tarihin akışına yön verecek büyüklüktedir. Eylem ve söylemleriyle ulusumuza olduğu kadar, insanlığa da mal olmuştur. Atatürk yalnız bir asker, ileri görüşlü bir devlet adamı ve bir devrimci değil, büyük bir düşünce adamıdır. Aynı zamanda bilimsel ve çağdaş düşüncenin de simgesidir. Olanaksız gibi görünen düşünceleri yaşama geçirerek sağlam kuramların nasıl uygulamaya dönüştürülebileceğini de kanıtlamıştır. “Dünyada her şey için, hayat için, muvaffakiyet için en hakiki mürşit ilimdir, fendir. İlmin ve fennin dışında mürşit (yani yol gösterici) aramak gaflettir, dalalettir” diyen Atatürk’ü anlamak, akıl ve bilimin rehber kabul edilmesiyle mümkündür.

Türk milleti Ata’sı ile gurur ve kıvanç duymaktadır. Atatürk ulusumuzun hiç sönmeyecek ışığı, ulusal kahramanıdır. Kendi ifadesiyle “toprak olmuş naçiz vücudu” artık aramızda olmasa da kurduğu cumhuriyet varlığını onurla sürdürmekte, ilke, ideal, fikir ve düşünceleri de zihnimizin ve kalbimizin derinliklerde yatmaktadır. Bıraktığı manevi miras ilk günkü ışıltısı ve pırıltısıyla dimdik ayaktadır.

Aramızdan ayrılışının 83. yılında kendisini sevgi, saygı ve gönül borcu duyarak, özlemle anıyoruz. Atatürk uzun yıllar önce sonsuzluğa uğurlanmış olsa da, gönüllerde ve zihinlerde ölümsüzleşmiştir. Düşünceleri, ilke ve devrimleriyle yolumuzu aydınlatmayı sürdürmektedir. Atatürkçü düşünce yönteminin benimsenmesi ve yaşatılması, Türkiye Cumhuriyeti’nin gelişmesinin, her alanda güçlenerek aydınlık yarınlara ulaşmasının da en büyük güvencesidir. Laik, demokratik ve çağdaş Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu, aydınlık Türkiye’nin simgesi, büyük devrimci ve düşünce insanı Atatürk’e duyulan güven, sevgi ve saygı artarak sürecek ve onun Türk ulusunun gönlündeki erişilmez yeri hiçbir zaman değişmeyecektir.

Kurduğu cumhuriyet 100. yılına yaklaşırken Anıtkabir’inde huzurla yatsın, ruhu şad olsun!