Atatürk ve arkadaşları, işgalden ve emperyalizmin boyunduruğundan kurtardıkları ülkenin bağımsızlığını Lozan Antlaşmasıyla tüm dünyaya kabul ettirdiler, ancak Boğazlar üzerindeki tam egemenlik 1936’da Montrö Sözleşmesiyle kuruldu. İş Bankası Kültür Yayınları, Montrö Konferansının tutanak ve belgelerini, Mülkiye’nin değerli hocalarından rahmetli Prof. Dr. Seha L. Meray ve Büyükelçi Osman Olcay’ın birlikte yapmış olduğu güzel çevirisayesinde, yetkin uluslararası hukuk uzmanı Büyükelçi Rıza Türmen’in geniş önsözüyle beraber, yakın tarihimizin temel bir kaynağı olarak kitaplaştırdı.
Türkiye, Montrö Konferansının toplanması talebini, tam da İkinci Dünya Savaşı öncesinde bazı Avrupa ülkeleri taleplerini silah zoruyla ve tehditle almaya başladığı sırada, doğal bir hakkı olan, kendine ait bir su yolunda egemenliğini tesis etmek amacıyla ve barışçı bir yöntem kullanarak yapmıştı. Türkiye’nin bu olgun davranışı o dönemde büyük takdir toplamıştı.
Montrö’nün önemli kazanımlarını Büyükelçi Türmen kitabın Önsözünde şöyle özetlemektedir: “Montrö Sözleşmesi 84 yıl sonra hâlâ geçerliliğini koruyorsa, bunun en temel nedeni, Türkiye’nin ve Karadeniz’e kıyıdaş devletlerin güvenliğine ve serbest geçiş rejimiyle kıyıdaş olmayan devletlerin çıkarlarına hizmet etmesi ve mevcut uluslararası koşullarda daha iyi bir düzenlemenin yapılması olanağının bulunmamasıdır.”
